“De opdracht die we onszelf steeds stellen is: ‘hoe kunnen we een jacht nóg efficiënter maken in zijn energiegebruik’”

Waar het gaat om de ontwikkeling van techniek en verduurzaming, loopt Feadship niet zelden vooruit op de vraag van de klant. Die is overigens steeds meer geïnteresseerd in de ‘vergroening’ van zijn jacht, merken lead engineers. De integratie van DC (direct current) biedt daarbij kansen; sinds 2014 in opmars bij Feadship. “De klant wil kunnen zeggen: ‘ik heb een groene boot’. Zonder concessies te hoeven doen op comfort. Het stimuleert ons om steeds een stapje verder te gaan.”

Nóg efficiënter

Onno en Marcel zijn respectievelijk lead engineer Elektra en lead engineer Werktuigbouw (WTB) bij Feadship. In de technische ontwikkeling van de superjachten staan ze in het afgelopen decennium zij aan zij. “De opdracht die we onszelf steeds stellen is: ‘hoe kunnen we een jacht nóg efficiënter maken in zijn energiegebruik’,” zegt Onno.

AC / DC

De mogelijkheden daarvoor ontvouwen zich in de afgelopen jaren gestaag. Een belangrijk component is de terugkeer van DC (direct current): elektrische stroom, geleverd door een gelijkspanningsbron. “Alles wat niet uit een stopcontact komt,” vat Onno samen. “Zoals je fietslampje werkt op een dynamo. Energie van zonnepanelen. En dus ook batterijen. In de auto-industrie zijn daarin volop ontwikkelingen; denk onder meer aan Tesla en Toyota.” In zijn algemeenheid staat DC (weer) in de belangstelling, vanwege de grenzen die in zicht zijn wat betreft de capaciteit van het energienet voor wisselstroom. Maar ook voor efficiënter – en duurzamer - laten varen van superjachten zijn er volop kansen. Wisselspanning (AC) kun je niet opslaan, gelijkspanning wel. Een teveel aan energie, opgewekt door de generatoren, gaat verloren. Marcel: “Met een combi van diesel (AC) en elektrisch (DC) kun je een deel van de vrijgekomen energie opslaan en inzetten wanneer gewenst. Bijvoorbeeld als je iets meer nodig hebt, bovenop wat een kleinere generator op dat moment levert. Daarnaast is met een DC-systeem netvervuiling niet aan de orde.

Speelruimte

Beide mannen praten met aanstekelijk enthousiasme over hun werk. Het is duidelijk: het product waaraan ze werken vinden ze fantastisch. Maar hun technisch hart gaat bovendien sneller kloppen bij innovaties op het gebied van energie. Daarbij geldt dat, waar in de offshore of baggerindustrie een investering binnen vijf jaar moet zijn terugverdiend, in de luxe jachtbouw meer budget en speelruimte is. “Het geeft ons de ruimte om dingen te bedenken en te ontwikkelen waar dat elders niet mogelijk zou zijn,” zegt Onno. “Of om technieken te verbeteren die we al gebruiken. Die zijn daarna breed in de scheepsbouw beschikbaar.” “Ga er maar vanuit,” zegt Marcel, “dat 95% van de vernieuwing aan boord op het terrein van WTB en Elektra van de werf komt.” ‘Zweverigheid’ is er niet bij: “Wat we de klant vandaag verkopen, moet bij de oplevering over drie jaar perfect draaien.”

Boost

In 2014 plaatste Feadship voor het eerst batterijen op het jacht Savannah. De eigenaar wilde meer snelheid kunnen maken, maar het jacht was al te ver gevorderd om een grotere motor kwijt te kunnen. De Feadship-engineers bedachten: ‘als we nu eens batterijen toevoegen? Voor een korte maar indrukwekkende boost. “Achteraf hielpen ze niet voor de snelheid,” lacht Onno. “Wel voor allerlei andere zaken.” Interessant, vonden de directies van Feadship, die koersen op de verduurzaming van de jachtenbouw. “Zo zijn we gaandeweg op DC overgestapt. Het maakt het onder meer mogelijk om geavanceerd en naar behoefte – en dus efficiënter - energiebronnen in te zetten.”

Link

“Daar zit de link tussen WTB en Elektra,” zegt Marcel. “Een van de grootste energiestromen aan boord is afvalwarmte. Hetzij van HVAC, hetzij van generatoren. “Ons WTB-doel is om zoveel mogelijk van die restwarmte opnieuw te gebruiken. Dat begon met het verwarmen van het zwembad en later kwam daar het douchewater en deckwashwater. Op de jongste schepen gebruiken we het voor complete AC-systemen. Die restwarmte was anders, letterlijk, over boord gegaan.”

Warmtepomp

Bij Feadship vormen bij elk jacht in aanbouw een lead engineer WTB en een lead engineer Elektra een koppel. Een mooie werkwijze, want, zegt Onno: “Daardoor wordt het gevoelsmatig óns project. Het stimuleert ons te innoveren, zoals op de Savannah.” Op het daaropvolgende jacht werd de vernieuwing doorontwikkeld. “We waren zelf verrast door de hoeveelheid energie die we bespaarden; zo’n 20%.” Marcel vertelt enthousiast over een actuele ontwikkeling bij een lopend project: “Alle bespaarde restwarmte van de generatoren hergebruiken we nu als het jacht op zee voor anker ligt. Maar zodra het in de haven ligt, aan de walaansluiting (vaak enkele maanden!), gaat alles elektrisch. De volgende stap in verduurzaming wordt een warmtepomp. Daarbij maken we zeewater kouder waardoor er restwarmte ontstaat die we aan boord kunnen gebruiken. Daarmee bespaart de kapitein op de walaansluiting. Ander voordeel is een geringere belasting van de batterijen. De tijdsduur zonder draaiende generatoren kun je daarmee dus verlengen.”